1. Phương pháp Kangaroo là gì?
Phương pháp Kangaroo (Kangaroo Mother Care) là phương pháp chăm sóc trẻ sinh non hoặc nhẹ cân bằng cách đặt trẻ nằm tiếp xúc da kề da trên ngực người mẹ. Phương pháp này được áp dụng theo ý tưởng dựa trên việc quan sát những chú Kangaroo mẹ chăm sóc con bằng cách đặt con nằm trong túi phía trước ngực mẹ. Ngày nay, phương pháp này đang được ứng dụng rộng rãi trên thế giới và cả Việt Nam vì những lợi ích cho cả bé và mẹ.
Phương pháp này mang lại nhiều lợi ích cho trẻ sinh non. Trẻ được chăm sóc bằng phương pháp Kangaroo thường ngủ yên, ít khóc, chu kỳ ngủ được điều chỉnh phù hợp nên bé sẽ ngủ ngon hơn và có thể tự thức giấc để bú mẹ. Bên cạnh đó, phương pháp này còn giúp kiểm soát được thân nhiệt của trẻ, duy trì ổn định ở mức 37°C nhờ nhiệt độ của người mẹ. Nhờ phương pháp Kangaroo, trẻ tránh được những cơn ngừng thở sinh lý, giúp điều hòa nhịp tim, hỗ trợ sự phát triển của não bộ, tránh được tình trạng nhiễm khuẩn sơ sinh, trào ngược dạ dày - thực quản,...
Đối với các bà mẹ, phương pháp Kangaroo giúp mẹ nhanh tiết sữa, trẻ được bú mẹ sớm và kéo dài; co hồi tử cung tốt, giảm nguy cơ xuất huyết sau sinh; giảm lo lắng, giảm nguy cơ trầm cảm; tăng cường mối liên kết giữa mẹ và con.
2. Lợi ích của phương pháp Kangaroo
2.1. Đối với trẻ
- Trẻ sẽ ngủ yên, ít khóc, ít mệt hơn. Chu kỳ ngủ của bé sẽ được điều chỉnh phù hợp, bé ngủ ngon hơn và có thể thức giấc để bú mẹ.
- Giúp kiểm soát, ổn định được nhiệt độ của trẻ. Theo đó, thân nhiệt của trẻ sẽ luôn được duy trì ổn định ở mức 37 độ C nhờ vào nhiệt độ từ người mẹ. Điều này sẽ giúp cho trẻ tránh được những cơn ngừng thở sinh lý, làm oxy trong máu tăng độ bão hòa, giúp điều hòa nhịp tim, ổn định nhịp thở.
- Bé ít có nguy cơ bị hạ đường huyết.
- Tránh được tình trạng nhiễm khuẩn sơ sinh và trào ngược dạ dày - thực quản vốn là nguyên nhân tử vong hàng đầu của trẻ sinh non.
- Giúp bé dễ tiêu hóa và hấp thu thức ăn tốt hơn.
- Hệ miễn dịch của bé được phát triển hơn.
- Giúp não và thể chất của bé phát triển. Bé sẽ được ngửi mùi của mẹ, nghe tiếng mẹ nói, cảm nhận được từng chuyển động của mẹ giúp tăng khả năng nhận thức, vận động tốt hơn.
Phương pháp Kangaroo giúp bé ngủ ngoan hơn.
2.2. Đối với mẹ
- Tăng gắn kết mối quan hệ giữa mẹ và con.
- Tăng tiết sữa, trẻ được bú mẹ sớm và kéo dài.
- Co hồi tử cung tốt, giảm nguy cơ xuất huyết sau sinh.
- Giúp mẹ tự tin, giảm lo lắng sợ hãi, giảm trầm cảm.
3. Các chăm sóc trẻ sinh non bằng phương pháp Kangaroo
Chăm sóc con theo kiểu Kangaroo phải bám sát theo 3 nguyên tắc:
- Da phải kề da càng kéo dài càng tốt.
- Em bé phải hoàn toàn được nuôi bằng sữa mẹ.
- Trong thời gian thực hiện phương pháp Kangaroo, trẻ vẫn phải được tiếp tục theo dõi thường xuyên các thông số cơ bản (nhịp tim, nhịp thở, màu sắc da, thân nhiệt, cân nặng…) và điều trị các bệnh lý nếu có.
Khi thực hiện phương pháp Kangaroo, mẹ phải bám sát 3 nguyên tắc của nó để đạt được hiệu quả.
Phương pháp Kangaroo đòi hỏi người mẹ phải được cho bé da tiếp da nhiều giờ liền đặc biệt là giai đoạn sau sinh. Mẹ cần thực hiện phương pháp này theo các bước sau đây:
- Người mẹ tắm rửa, vệ sinh sạch sẽ, đặc biệt là sát khuẩn tay cẩn thận.
- Chuẩn bị vật dụng: 2 - 3 áo ống cho mẹ, 1 áo không gài nút cho bé, 1 mũ bé, 1 tã bé, 1 miếng lót sơ sinh, 1 khăn lông. Nên lưu ý sử dụng chất liệu vải có khả năng thấm hút tốt và giặt sạch trước khi dùng cho bé.
- Bế bé bằng 2 bàn tay, 1 bàn tay giữ đầu và lưng bé, tay kia nâng nhẹ mông bé, giữ cho bé ở tư thế thẳng đứng.
- Đặt tư thế đầu của trẻ đúng: Nâng nhẹ dưới cằm và không để bé bị gập cổ để bé không bị cản trở đường thở.
- Đặt bé ấp vào ngực người mẹ, ngực áp sát ngực mẹ, bụng bé nằm giữa 2 bầu ngực mẹ, 2 tay bé để 2 bên ngực mẹ, mặt bé nghiêng về 1 bên, má tựa vào ngực mẹ, 2 chân bé đặt 2 bên bụng mẹ. Người mẹ có thể quan sát được mặt bé
- Tạo tư thế da kề da, không bị tịt mũi trẻ, giúp mẹ luôn quan sát được mặt của bé. Bé nằm với tư thế thoải mái trên ngực mẹ, giống con ếch bám vào người mẹ.
- Một tay giữ đầu bé, tay còn lại đưa 2 chân bé ra khỏi phần dưới áo Kangaroo, kéo áo Kangaroo của mẹ lên tới mang tai của bé để bé được kề sát với mẹ. Thân trên của bé được đỡ trong áo Kangaroo.
- Đổi tay giữ đầu bé, chỉnh sửa áo Kangaroo, kéo phần chân áo trùm kín 2 chân bé. Toàn thân bé lúc này đã được áo Kangaroo của mẹ nâng đỡ, tư thế trẻ thoải mái.
- Đắp chăn để đảm bảo thân nhiệt cho bé.
4. Tiêu chuẩn chọn trẻ thực hiện phương pháp Kangaroo
Tiêu chuẩn chọn trẻ và tiêu chuẩn chọn bà mẹ để thực hiện phương pháp chăm sóc Kangaroo bao gồm:
Phương pháp Kangaroo áp dụng phù hợp đối với trẻ sinh non.
4.1. Tiêu chuẩn chọn trẻ
- Có cân nặng dưới 2500g hoặc sinh non dưới 37 tuần.
- Không cần nuôi dưỡng bằng đường tĩnh mạch.
- Không có dấu hiệu bệnh lý hoặc đã vượt qua được giai đoạn bệnh lý nặng.
- Đáp ứng tốt với các kích thích bên ngoài.
4.2. Tiêu chuẩn chọn người mẹ
- Tự nguyện, hợp tác thực hiện phương pháp Kangaroo đúng theo hướng dẫn.
- Có sức khỏe tốt cả về tinh thần và thể chất.
- Có thể dành toàn bộ thời gian để thực hiện phương pháp chăm sóc Kangaroo.
- Thực hiện vệ sinh tốt thân thể, quần áo, rửa tay sạch sẽ, không để móng tay.
- Có thêm một người thân thích hợp, tự nguyện thay mẹ làm Kangaroo khi cần thiết.
5. Lưu ý khi chăm sóc trẻ sinh non bằng phương pháp Kangaroo
- Đặt trẻ nằm đúng tư thế trên ngực mẹ.
- Nuôi con hoàn toàn bằng sữa mẹ.
- Massage đúng cách cho bé.
- Theo dõi các dấu hiệu bất thường của trẻ. Nếu bé bị suy hô hấp với biểu hiện tím tái, khó thở, rút lõm lồng ngực, thở rên, thở nhanh hoặc thở chậm, xuất hiện các cơn ngừng thở thường xuyên và kéo dài, sặc sữa, thân nhiệt không ổn định,... cần đưa trẻ tới ngay các cơ sở y tế để được thăm khám, điều trị.
- Cho trẻ tái khám định kỳ theo đúng lịch hẹn của bác sĩ để bé được theo dõi về sự phát triển chiều dài, cân nặng, thần kinh, tâm thần vận động,... Các bất thường (nếu có) sẽ được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.
Mẹ cần theo dõi bé thường xuyên khi thực hiện phương pháp Kangaroo.
Phương pháp Kangaroo mang lại nhiều lợi ích đối với sức khỏe của trẻ sinh non và cả người mẹ. Vì vậy, nếu được chỉ định thực hiện theo phương pháp này, người mẹ cần tuân thủ đúng hướng dẫn của các y bác sĩ để có thể chăm sóc trẻ một cách tốt nhất.
