1. Tổng quan về nhau thai
Nhau thai là cơ quan hình thành bên trong tử cung khi mẹ mang thai, nhau thai giúp cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho thai nhi phát triển. Bên cạnh đó, nhau thai còn bảo vệ thai nhi khỏi những tác động từ cơ thể mẹ và môi trường bên ngoài. Chính vì thế, những bệnh lý từ mẹ đều ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của thai nhi khi còn ở trong bụng mẹ.
2. Nhau tiền đạo là gì? Phân loại nhau tiền đạo
2.1. Nhau tiền đạo là gì?
Nhau tiền đạo là bệnh lý của bánh nhau, trong đó bánh nhau bám ở vị trí bất thường. Trong thai kỳ bình thường, bánh nhau thường bám vào phần đáy tử cung, có thể là mặt trước hoặc mặt sau. Với nhau tiền đạo, bánh nhau bám vào đoạn dưới tử cung và cổ tử cung, che một phần hay che kín cổ tử cung.
Mẹ bầu gặp phải tình trạng nhau tiền đạo - bánh nhau nằm trước đường đi của thai nhi khi sanh ngả âm đạo, đa số đều phải mổ lấy thai thay vì sinh thường.
2.2. Phân loại nhau tiền đạo
Tùy theo vị trí bám, nhau tiền đạo được chia ra làm các loại:
Nhau bám thấp
Phần lớn bánh nhau bám vào thân tử cung, chỉ có một phần bánh nhau bám vào đoạn dưới tử cung, nhưng mép nhau chưa lan đến lỗ trong cổ tử cung. Loại này ít có biểu hiện ra ngoài, ít gây chảy máu hoặc chỉ gây chảy máu nhẹ nhưng thường gây vỡ ối sớm.
Nhau bám mép
Còn gọi là nhau bám bờ, bờ của bánh nhau nằm sát mép lỗ trong cổ tử cung, loại này gây chảy máu nhiều. Khi chuyển dạ, cổ tử cung mở có thể sờ thấy mép bánh nhau.
Nhau tiền đạo bán trung tâm
Khi cổ tử cung mở hết, một phần nhau che lỗ trong cổ tử cung, có thể sờ thấy màng ối và sờ thấy múi nhau. Loại này gây chảy máu rất nhiều và cản trở đường thai ra.
Nhau tiền đạo trung tâm
Bánh nhau che kín toàn bộ lỗ trong cổ tử cung. Thăm khám âm đạo chỉ thấy tổ chức nhau, không thấy được màng nhau. Loại này chảy máu dữ dội, cần phẫu thuật kể cả phải bỏ con để cứu tính mạng của mẹ.
Các loại nhau tiền đạo
3. Nguyên nhân gây ra nhau tiền đạo
Nguyên nhân gây nhau tiền đạo vẫn chưa được rõ ràng hay cụ thể. Bất kỳ tác nhân nào làm nhau bám vào phần dưới tử cung và không dịch chuyển lên phía trên trong suốt quá trình mang thai đều được xem là nguyên nhân nhau tiền đạo. Tuy nhiên, thường gặp nhau tiền đạo ở những sản phụ:
- Sản phụ trên 35 tuổi.
- Sản phụ trải qua nhiều lần sinh nở
- Thai phụ có tiền sử nạo phá thai, sảy thai.
- Tử cung có vết sẹo mổ cũ.
- Tiền sử viêm nhiễm tử cung.
- Tử cung dị dạng.
- Nhau tiền đạo có thể kết hợp với nhau cài răng lược. Tần suất nhau tiền đạo kết hợp với nhau cài răng lược tăng theo số lần mổ lấy thai.
Tuy nhiên, cũng có những trường hợp thai phụ sinh con lần đầu, không có tiền căn bệnh lý phụ khoa bất thường cũng gặp phải tình trạng nhau tiền đạo. Những trường hợp này, người ta cho rằng vì trứng thụ tinh làm tổ ở thấp, gần đoạn eo, do đó sẽ phát triển ở đoạn dưới tử cung.
4. Dấu hiệu của tình trạng nhau tiền đạo
Nhau tiền đạo có thể biểu hiện các triệu chứng lâm sàng trong lúc mang thai, trong khi chuyển dạ. Sự khác nhau giữa các triệu chứng phụ thuộc vào thể lâm sàng và mức độ nặng của bệnh.
- Thai phụ có thể choáng nếu mất máu nhiều với các biểu hiện như da xanh tái, niêm mạc nhạt màu, tay chân lạnh, mạch nhanh, thở nhanh, huyết áp có thể bình thường hoặc hạ. Nếu mất máu ít, bệnh nhân đôi khi chỉ cảm thấy mệt mỏi.
- Chảy máu âm đạo: nhau tiền đạo là một trong những nguyên nhân gây chảy máu âm đạo bất thường trong 3 tháng cuối thai kỳ. Đây là triệu chứng thường gặp nhất, thai phụ bị chảy máu đỏ tươi, có khi lẫn máu cục. Máu chảy tự nhiên và tự cầm đột ngột. Chảy máu tái phát nhiều lần với lượng máu ngày càng tăng. Chảy máu có thể thấy trong 3 tháng cuối thai kỳ hoặc trong lúc chuyển dạ
- Đau bụng do tử cung co thắt
- Em bé có ngôi thai bất thường: thường gặp ngôi ngang, ngôi mông hoặc ngôi đầu cao.
- Khi khám trong, bác sĩ có thể sờ thấy bánh nhau qua cổ tử cung.
- Đặt mỏ vịt khi khám thai thấy máu chảy từ cổ tử cung
Đau bụng do tử cung co thắt khi mang thai cũng là dấu hiệu của nhau tiền đạo
5. Biến chứng của nhau tiền đạo nguy hiểm như thế nào?
Nhau tiền đạo có thể dẫn đến tình trạng băng huyết trong thai kỳ và ngay cả khi sinh, gây nhiều nguy hiểm, đe dọa tính mạng cả thai phụ và thai nhi, cụ thể:
Đối với thai phụ
Bệnh gây xuất huyết tái phát nhiều lần trong thai kỳ khiến thai phụ thiếu máu, dễ sinh non. Trường hợp nhau tiền đạo bám gần cổ tử cung, sau sinh bánh nhau bị bóc tách khiến cổ tử cung hở, vi khuẩn dễ xâm nhập gây nhiễm trùng, thậm chí có thể phải cắt bỏ tử cung nếu bánh nhau cài chặt vào cơ tử cung, không tách được khỏi lớp niêm mạc tử cung.
Đối với thai nhi
Mẹ bị thiếu máu có thể khiến thai nhi suy dinh dưỡng, suy thai. Khi mẹ xuất huyết quá nhiều, để cứu cả mẹ và thai nhi bác sĩ sẽ chỉ định mổ lấy thai gấp, mặc dù thai chưa đủ tháng khiến trẻ sinh non có nguy cơ bị suy hô hấp. Ngoài ra, bánh nhau nằm ở phần dưới tử cung khiến thai nhi khó xoay đầu xuống, dẫn đến tình trạng ngôi thai ngược (ngôi mông) hoặc ngôi thai ngang dễ xảy ra.
6. Phòng ngừa tình trạng nhau tiền đạo
Các biện pháp giúp thai phụ giảm khả năng mắc nhau tiền đạo và phòng ngừa biến chứng của nó:
- Hạn chế có thai lúc lớn tuổi, đặc biệt là khi đã có đủ con.
- Tuân thủ đúng các chỉ định mổ lấy thai giúp hạn chế sẹo tử cung không cần thiết.
- Không hút thuốc lá, tránh hít phải khói thuốc lá thụ động trong khi mang thai
- Đến khám ngay tại các cơ sở y tế có chuyên khoa sản phụ khoa khi có bất kỳ bất thường nào trong quá trình mang thai như ra máu âm đạo, đau bụng dưới
- Nghỉ ngơi và tránh làm việc nặng nhọc
- Khi đã được chẩn đoán nhau tiền đạo vào những tháng cuối, thai phụ cần được nhập viện và theo dõi sát.
Thai phụ nên nghỉ ngơi và tránh làm việc nặng nhọc để phòng ngừa tình trạng nhau tiền đạo
Nhau tiền đạo có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm cho cả sản phụ và thai nhi. Thai phụ được chẩn đoán mắc nhau tiền đạo cần được nhập viện theo dõi chặt chẽ, nhất là vào những tháng cuối thai kỳ để bác sĩ có thể đưa ra những hướng xử trí phù hợp và tốt nhất cho cả mẹ và bé.
