1. Chăm sóc mẹ sau sinh
Chăm sóc bà mẹ trong tuần đầu tiên sau sinh phải bao gồm: Chế độ ăn uống hàng ngày, sức khỏe chung, tình trạng sốt, có rỉ nước hoặc són phân không, đại tiện và tiểu tiện, có đau bụng và sản dịch như nào, tình trạng đau, tiết sữa, vú cương, có đủ sữa hay không, trạng thái tinh thần như thế nào...
Mẹ sau sinh cũng cần có chế độ ăn uống và sinh hoạt sao cho hợp lý, không cần phải quá kiêng khem mà phải đảm bảo đủ các chất để có sữa cho con bú, mẹ cần nhờ người nhà trông bé để ngủ đủ 8 giờ mỗi ngày.
Bên cạnh đó, dù là sinh thường hay sinh mổ thì mẹ cũng cần phải vận động đi lại sớm sau khi sinh, nếu có vấn đề tâm lý thì cần chia sẻ với mọi người để có thể giải tỏa, trong tuần đầu sau sinh mẹ nên đi thăm khám lại để đảm bảo sức khỏe an toàn.
1.1. Chăm sóc vết khâu sau sinh
Nếu bị rạch và khâu tầng sinh môn khi sinh thì bạn nên chú ý vệ sinh vùng kín cẩn thận nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng. Giữ vết khâu luôn sạch sẽ và khô ráo bằng cách rửa với nước ấm và nhẹ nhàng lau khô bằng khăn một cách nhẹ nhàng.
Trong trường hợp bạn cảm thấy đau tức hoặc khó chịu ở vết khâu cần liên hệ đến bác sĩ ngay. Thuốc giảm đau cũng là một giải pháp để giúp bạn vượt qua cơn đau. Tuy nhiên nếu bạn đang cho bé bú thì nên tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ. Khi vết thương lành thì các vết khâu sẽ tự tiêu (thường được may bằng chỉ tự tiêu).
Mẹ bỉm nên chú ý vệ sinh vùng kín cẩn thận nhằm ngăn ngừa nhiễm trùng.
1.2. Đi vệ sinh
Sau sinh, việc đi vệ sinh thật sự sẽ rất khó khăn vì bạn không những bị đau buốt mà còn không thể cảm nhận được những gì đang diễn ra bên dưới. Đừng ngần ngại liên hệ các cô nữ hộ sinh hoặc bác sĩ khi bạn không thể đi tiểu, cảm thấy vô cùng đau rát hoặc thấy có mùi khó chịu.
Có thể bạn sẽ không thể đi đại tiện được trong vài ngày sau khi sinh, tuy nhiên hãy cố gắng đừng để bị táo bón. Cố gắng ăn nhiều trái cây tươi, rau củ, salad, ngũ cốc và uống thật nhiều nước. Bởi táo bón có thể làm bung chỉ hoặc hở miệng vết khâu của bạn.
Nếu có thể, bạn nên sử dụng một miếng băng sạch để che vết khâu lại khi đi đại tiện và đừng cố gắng rặn. Nếu tình trạng táo bón vẫn không cải thiện, hãy sử dụng thuốc nhuận tràng, ống bơm để hỗ trợ. Ngoài ra, bạn cần đi thăm khám ngay nếu bạn bị đi tiêu không tự chủ.
Việc đi vệ sinh sau sinh sẽ rất khó khăn cho mẹ bỉm.
1.3. Kiểm soát bàng quang
Sau khi sinh nở, bạn có thể bị són tiểu khi cười, ho hoặc di chuyển đột ngột. Các bài tập sàn chậu hoặc các bài tập vật lý trị liệu sẽ giúp bạn cải thiện vấn đề này.
1.4. Chảy máu sau khi sinh (Sản dịch)
Sản dịch sau sinh là hiện tượng mà bất kỳ mẹ nào cũng trải qua, dù bạn sinh thường hay sinh mổ. Bạn sẽ thấy máu chảy ra từ âm đạo như thể tới kỳ kinh nguyệt.
Ban đầu, đặc biệt là ngay sau sanh, sản dịch sẽ ra rất nhiều nên bạn cần phải dùng một miếng băng vệ sinh lớn, có độ thấm hút tốt để thấm hút. Nên thay băng thường xuyên sau khoảng 4 tiếng/ lần. Trước kỳ thăm khám hậu sản đầu tiên (6 tuần sau sanh) bạn tuyệt đối không nên dùng miếng nhét tampon thay thế băng vệ sinh, vì nó dễ gây nhiễm trùng.
Sau sinh, mẹ bỉm có thể dùng băng vệ sinh để thấm hút sản dịch.
Khi cho con bú, bạn sẽ thấy sản dịch ra nhiều và màu thẫm hơn, bởi lúc này tử cung của bạn đang co bóp. Sau đó lượng máu sẽ giảm dần từ đỏ sang đỏ hồng và sau đó là màu vàng hoặc trắng. Sản dịch có thể kéo dài đến 6 tuần rồi ngưng. Nếu sản dịch vẫn ra nhiều và đóng thành những cục lớn, bạn nên đi thăm ngay để đề phòng băng huyết sau sinh.
1.5. Ngực
Hai ngày đầu ngực của bạn sẽ tiết ra một ít sữa non màu vàng đục để cho bé bú. Những ngày sau đó bạn sẽ cảm thấy căng tức bầu ngực khi sữa bắt đầu về. Nên sử dụng áo ngực cho bé bú để bảo vệ bầu ngực của bạn. Hãy nhờ sự trợ giúp nếu bạn thấy quá đau ngực khi cho con bú.
1.6. Bụng
Sau khi sinh em bé, vòng bụng của bạn có thể vẫn còn rất to như thời kỳ mang thai 5-6 tháng, bởi cơ bụng của bạn đã bị dãn ra. Bạn nên xây dựng cho mình một chế độ ăn uống khoa học và rèn luyện thể dục thường xuyên để mau chóng lấy lại vóc dáng ban đầu.
2. Những dấu hiệu bất thường ở mẹ bỉm sau sinh
Hãy đến thăm khám ngay khi bạn có những triệu chứng sau để có hướng xử trí kịp thời:
- Đau, sưng phồng hoặc tấy đỏ ở bắp chân (nghi ngờ thuyên tắc mạch máu)
- Đau tức ngực, khó thở (nghi ngờ thuyên tắc phổi)
- Máu chảy ồ ạt từ âm đạo, tụt huyết áp, mặt tím tái, tim đập nhanh (Băng huyết sau sinh)
- Sốt, đau tức bụng (Nhiễm trùng sau sinh)
- Đau đầu, choáng váng, nôn ói (Tiền sản giật)
Nếu bị sốt sau sinh, mẹ bỉm cần đi khám ngay vì đây là dấu hiệu nhiễm trùng sau sinh.
3. Những điểm mẹ cần lưu ý sau khi sinh
3.1. Những điểm mà mẹ cần lưu ý sau khi sinh thường
- Trong 8h đầu sau khi sinh mẹ nằm mà không được kê gối, mẹ cần được nghỉ ngơi trong vòng 6 - 8 giờ
- 1 ngày sau sinh mẹ bắt đầu có thể vận động nhẹ nhàng.
- Sau 2 - 4 giờ sinh mẹ đã có thể được ăn cơm.
- Khoảng 1 giờ sau sinh, mẹ nên vệ sinh đầu vú, nặn bỏ những giọt sữa đầu rồi cho bé bú.
- Hiện tượng cương sữa sẽ xuất hiện sau 3 ngày kể từ khi em bé chào đời, lúc này mẹ cần nhận được sự hỗ trợ từ người thân, massage, nặn sữa ra bình hoặc cũng có thể dùng máy hút sữa.
- Trường hợp mẹ ít sữa hoặc không có sữa thì cần đặc biệt nghỉ ngơi nhiều hơn, ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, uống nhiều nước hoặc uống thêm sữa để đảm bảo đủ sữa nuôi con.
Sau khi sinh thường, mẹ cần nghỉ ngơi ít nhất từ 6-8 giờ.
3.2. Những điểm mà mẹ cần chú ý sau khi sinh mổ
- Nằm nghiêng và không được kê gối trong suốt 6 giờ kể từ sau khi sinh con.
- Không được ăn bất kỳ thứ gì trong vòng 6 tiếng sau sinh.
- Sau 6 giờ nghỉ ngơi thì mới bắt đầu cho con bú.
- Vài ngày sau khi sinh mẹ nên nằm nghiêng và dùng gối kê phía sau lưng.
- Chỉ nên ăn những đồ mềm và lỏng.
- Bắt đầu tập vận động nhẹ sau vài ngày.
- Chăm sóc vết mổ cẩn thận và luôn vệ sinh sạch sẽ.
- Một tuần sau khi sinh mẹ nên uống nhiều nước, kiêng lạnh, tiếp tục ăn uống thức ăn nhẹ nhàng như cháo, trứng gà,…
- Sau khi sinh con một tháng mẹ vẫn cần phải chú ý chăm sóc cơ thể mình.
- Không nên làm việc sớm, nhất là những việc nặng nhọc.
- Tránh vận động mạnh.
Mẹ bầu có thể bắt đầu tập vận động nhẹ sau vài ngày.
Công việc chăm sóc sau sinh con cần được thực hiện bởi người thân của sản phụ bởi trong tuần đầu tiên thì sức khỏe của mẹ và con đều chưa thể trở lại bình thường. Chăm sóc mẹ bỉm sau sinh mổ nói riêng và sau sinh nói chung là quá trình liên tục và việc tái khám sau sinh là điều cần thiết để đảm bảo được sức khỏe của người mẹ.
