1. Đảm bảo dinh dưỡng 3 tháng đầu thai kỳ quan trọng như thế nào?
3 tháng đầu được coi là giai đoạn phát triển quan trọng nhất của thai nhi. Vào tuần thứ 4 của thai kỳ, hệ thống thần kinh của trẻ bắt đầu phát triển. Đến tuần thứ 6, não và tủy sống hình thành, song song với quá trình phát triển tim, hệ tuần hoàn và các cơ quan nội tạng khác. Đến cuối tuần thứ 12 của thai kỳ, hầu hết các bộ phận trên cơ thể thai nhi như chân, tay, mắt, mũi,… đều hoàn thiện.
Để phát triển toàn diện, thai nhi cần được cung cấp đầy đủ dưỡng chất, đặc biệt là các vi chất cần thiết như axit folic, canxi, sắt, vitamin D,… Nếu người mẹ không cung cấp đủ chất dinh dưỡng thì có thể gây dị tật, suy dinh dưỡng hoặc thậm chí là sảy thai. Vì vậy, việc xây dựng một chế độ dinh dưỡng 3 tháng đầu mang thai đầy đủ, khoa học là vô cùng cần thiết để người mẹ có một thai kỳ khỏe mạnh và em bé được phát triển toàn diện.
2. Nguyên tắc dinh dưỡng mẹ bầu cần nhớ trong 3 tháng đầu
Khi xuất hiện các dấu hiệu mang thai, nhu cầu năng lượng và các chất dinh dưỡng của mẹ đều cao hơn so với mức bình thường để phát triển một số cơ quan của cơ thể nhằm thích ứng với quá trình mang thai và nuôi dưỡng bào thai khỏe mạnh. Để xây dựng một chế độ dinh dưỡng khoa học, mẹ cần lưu ý những nguyên tắc cơ bản sau:
2.1. Cân đối nhóm chất dinh dưỡng
Chế độ dinh dưỡng của phụ nữ mang thai cần đầy đủ 4 nhóm chất thiết yếu:
- Chất bột đường (carbohydrate);
- Chất đạm (protein);
- Chất béo (lipid);
- Các loại vitamin, chất xơ và khoáng chất.
Tuy nhiên, việc xây dựng thực đơn cân đối các nhóm chất rất quan trọng để tránh thiếu năng lượng gây suy dinh dưỡng bào thai hay thừa năng lượng khiến mẹ tăng cân quá mức. Trong thai kỳ, mẹ bầu tăng trung bình khoảng từ 9 – 12 kg, trong đó tam cá nguyệt thứ nhất nên tăng từ 300 gram đến 1 kg, sau đó mỗi tuần sẽ tăng khoảng 300 gram trong tam cá nguyệt thứ 2 và thứ 3. Đối với những mẹ bầu mang song thai, chỉ số cân nặng cần tăng cao hơn và bác sĩ sẽ đưa ra những khuyến cáo tốc độ tăng cân khác nhau.
2.2. Bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất
Để thai nhi tăng trưởng và phát triển khoẻ mạnh, việc đảm bảo dinh dưỡng thai kỳ khoa học và lành mạnh vô cùng quan trọng, trong đó việc bổ sung vitamin và khoáng chất cho bà bầu là điều tiên quyết ngăn ngừa tình trạng thiếu hụt vi chất do nhu cầu dinh dưỡng tăng cao trong suốt thai kỳ và đảm bảo sức khỏe cho cả mẹ lẫn bé.
Các vitamin và khoáng chất chủ yếu các mẹ bầu cần bổ sung là: Acid Folic (vitamin B9), vitamin D, canxi, sắt,…
3. Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu thai kỳ qua từng tháng
Chế độ dinh dưỡng cho bà bầu 3 tháng đầu được xây dựng trên cơ sở các dưỡng chất thiết yếu cần bổ sung của thời kỳ mang thai đầu tiên. Nhìn chung, trong cả 3 tháng này, mẹ bầu sẽ có thực đơn hàng ngày khá giống nhau. Tuy nhiên, do đặc điểm từng tháng của thai nhi khác nhau nên bữa ăn của mẹ cũng có sự điều chỉnh nho nhỏ.
3.1. Tháng đầu tiên
Ở tháng thứ nhất của thai kỳ, mẹ sẽ có những biểu hiện khác thường so với bình thường. Sự bất thường này do hàm lượng hormone nội tiết tố tăng cao. Sản phụ thường xuất hiện các triệu chứng thai nghén như: Buồn nôn, ăn nhiều, bụng có cảm giác khó chịu,… Để cải thiện tình trạng ốm nghén và đảm bảo sự phát triển của con, các chị em cần bổ sung các loại thực phẩm như:
- Những loại giàu protein như các loại cá, thịt, và tinh bột. Ngoài ra, các mẹ nên bổ sung thêm sữa vào các buổi sáng và tối trước khi đi ngủ để bổ sung canxi, chống bệnh còi xương, loãng xương cho bé.
- Thường xuyên bổ sung sắt trong khẩu phần ăn của mẹ. Sắt có tác dụng bổ sung, thúc đẩy quá trình sản sinh máu, hạn chế tình trạng thiếu máu. Sắt thường có nhiều trong thịt bò và thịt lợn nạc. Thai phụ nên bổ sung các loại thịt đỏ này trong thực đơn hàng ngày.
- Trong tháng đầu của thai kỳ, bà bầu nên ăn nhiều loại rau xanh, hạt ngũ cốc như: Măng tây, các loại đậu,…
3.2. Tháng thứ 2
Trong tháng này, các mẹ nên quan tâm đến chất lượng bữa ăn bằng việc làm phong phú thực đơn trong bữa ăn hơn:
- Tiếp tục bổ sung Sắt và axit folic bằng việc ăn nhiều thịt bò, thịt lợn nạc, bông súp lơ, quả bơ, đậu bắp, măng tây,…
- Các loại thực phẩm như: Hạt óc chó, bánh mì, các loại rau xanh, sữa, các sản phẩm chế biến từ sữa, trứng, thịt các loại cũng cần tăng cường trong thực đơn mỗi ngày cho thai phụ.
- Các mẹ bầu cũng phải uống nhiều nước mỗi ngày.
3.3. Tháng thứ cuối cùng trong tam cá nguyệt thứ nhất
Trong tháng thứ ba của thai kỳ, tình trạng ốm nghén của thai sản đã giảm đáng kể. Vì thế, chế độ dinh dưỡng cho bà bầu cũng được phong phú hơn, thể hiện:
- Các mẹ nên ăn nhiều rau, củ quả hơn trong tháng này. Một số loại rau bác sĩ khuyên dùng như: Bí đỏ, Cà rốt, bông cải xanh, cải chíp, cải bó xôi, măng tây, ngô ngọt, khoai tây, khoai lang,…
- Thai phụ cũng nên uống nhiều nước hơn mỗi ngày. Các mẹ có thể sử dụng các loại nước ép sinh tố như: Nước táo ép, cam vắt, sinh tố bơ,…
- Uống thêm sữa mỗi ngày.
- Mẹ có thể bổ sung thêm các loại vitamin bằng một số loại thuốc theo sự chỉ định của bác sĩ.
4. Lưu ý về dinh dưỡng cho mẹ bầu 3 tháng đầu
Bên cạnh việc biết chế độ dinh dưỡng đúng đủ cho bà bầu 3 tháng bầu, thì cần chú ý thêm một số điều trong dinh dưỡng thời gian này. Cụ thể:
- Chia 3 bữa chính thành các bữa nhỏ
- Lựa chọn các thực phẩm dễ ăn, dễ tiêu hóa, ăn tinh bột kết hợp protein từ thịt, kết hợp uống sữa ít béo, ít đường vào các buổi sáng tối, hoặc các chế phẩm từ sữa
- Uống nước giữa các bữa ăn để tiêu hóa tốt hơn, không nên uống nước trong bữa ăn
- Tránh thực phẩm khó tiêu, nhiều chất béo để hạn chế tình trạng nghén
- Bổ sung các thực phẩm giàu axit folic tự nhiên từ rau màu xanh đậm, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu…
- Tuyệt đối không ăn các thực phẩm chưa nấu chín, tái, trứng sống…
- Ăn nhẹ bằng bánh quy mặn, các loại hạt, ngũ cốc, trái cây sấy khô ít đường.
- Giảm các loại đồ ăn vặt nhiều calo, ít dinh dưỡng như đồ ngọt, đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn
- Uống ít nhất 8 cốc nước mỗi ngày hoặc bổ sung thêm từ trái cây tươi, canh, súp trong các bữa ăn
Dinh dưỡng trong 3 tháng đầu rất quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển của thai nhi, vì vậy bạn nên thiết lập cho mình một chế độ ăn, nghỉ ngơi phù hợp. Nếu bạn chưa rõ cơ thể mình cần bổ sung những nhóm chất gì, khẩu phần ăn ra sao thì có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ và các chuyên gia dinh dưỡng.
