1. Dây rốn và hiện tượng dây rốn quấn cổ thai nhi là gì?
Dây rốn là bộ phận có hình dạng giống như một đường ống, trơn, nhỏ và mềm có nhiệm vụ vận chuyển máu, chất dinh dưỡng, oxy từ cơ thể mẹ qua cơ thể thai nhi thông qua bánh nhau. Dây rốn thường có chiều dài trung bình khoảng 50-60cm.
Dây rốn quấn cổ là tình trạng dây rốn quấn quanh cổ thai nhi một vòng hoặc nhiều vòng. Do thai nhi thường xuyên cử động, xoay chuyển trong không gian tử cung chật hẹp của mẹ. Dây rốn quấn cổ có thể xảy ra ở bất cứ thời điểm nào trong thai kỳ nhưng thường gặp nhất trong những tháng cuối thai kỳ. Tỷ lệ thai nhi bị dây rốn quấn cổ xảy ra khá phổ biến với khoảng 12% ở thai từ 24 – 26 tuần, 37% ở thai đã đủ tháng. Dây rốn dài có thể vướng vào tay chân hay quấn cổ thai nhi ảnh hưởng đến lượng máu nuôi thai nhi, có khi gây tử vong cho thai.
2. Nguyên nhân dây rốn quấn cổ thai nhi
Các bác sĩ sản khoa cho rằng nguyên nhân chính gây ra tình trạng này ở thai nhi là sự di chuyển quá mức của bé trong túi ối.
- Trong những tháng đầu thai kỳ: thai nhi còn nhỏ nên dễ dàng di chuyển, trong quá trình di chuyển, thai nhi có thể làm rối dây rốn và dây rốn quấn vào thân hay cổ thai nhi. Cũng có trường hợp, thai di chuyển nhiều làm cho dây rốn bị thắt nút. Nếu dây rốn bị thắt nút kèm theo quấn cổ sẽ rất nguy hiểm cho bé.
- Những tháng cuối thai kỳ: khi đến thời gian gần sinh, thai nhi quay đầu xuống dưới (ngôi thai thuận), dây rốn mềm trơn cũng dễ bị quấn vào thai nhi. Nếu dây rốn quấn vào thân thai nhi, trong quá trình chuyển động có thể tự tháo được, còn trường hợp bị quấn vào cổ là một khe hẹp giữa đầu và vai nên dây rốn sẽ khó tự tháo gỡ hơn, bé càng chuyển động có thể sẽ càng bị quấn chặt hơn.
- Mẹ vận động, lao động quá sức: bên cạnh nguyên nhân từ thai nhi thì đây cũng là nguyên nhân gây dây rốn quấn cổ. Khi mẹ làm việc quá sức, thai nhi sẽ có xu hướng quay đầu xuống nhiều hơn khiến dây rốn rất dễ cuộn quanh người và quấn vào cổ bé. Vì thế trong thai kỳ, mẹ chỉ nên vận động nhẹ nhàng, tránh làm việc hay vận động quá sức, nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi.
- Mẹ bầu bị dư ối hoặc đa ối: Mẹ bầu bị dư ối hay đa ối sẽ tăng khả năng thai nhi bị dây rốn quấn cổ, nhất là trong những tháng cuối thai kỳ.
- Một nguyên nhân gây ra hiện tượng dây rốn quấn cổ khác đó là độ dài dây rốn. Mặc dù dây rốn dài trung bình 50-60cm nhưng vẫn có những bé có dây rốn dài hơn. Khi dây rốn càng dài, thai nhi càng có nguy cơ bị quấn cổ cao.
3. Cách nhận biết thai bị dây rốn quấn cổ
Khi thai nhi bị dây rốn quấn quanh cổ hầu như không xuất hiện bất cứ triệu chứng nào rõ rệt. Vì thế để biết được thai nhi trong bụng có gặp phải tình trạng này hay không mẹ bầu cần đến bác sĩ để siêu âm chẩn đoán. Tuy nhiên, bác sĩ chỉ có thể xác định thai nhi có bị dây rốn quấn cổ hay không, chứ không xác định được mức độ nguy hiểm của hiện tượng này tới thai nhi.
Nếu được bác sĩ thông báo về tình trạng này ngay từ sớm trong thai kỳ, mẹ bầu không nên quá lo lắng. Tình trạng dây rốn quấn cổ thai nhi có thể biến mất sau đó hoặc trước khi bé được sinh ra. Nếu không hết tình trạng này, hầu hết các bé vẫn có thể được sinh ra một cách an toàn. Trong trường hợp, bác sĩ nhận thấy tình trạng này có thể gây nguy hiểm cho thai nhi hay cho quá trình sinh nở, họ sẽ theo dõi chặt chẽ để đề phòng biến chứng. Các bác sĩ cũng có thể đề nghị bạn sinh mổ để đảm bảo an toàn cho bé.
4. Biến chứng của dây rốn quấn cổ thai
Dây rốn quấn cổ có thể tự biến mất trước khi bé sinh ra nhưng trong một số trường hợp cũng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như:
4.1. Ảnh hưởng đến nhịp tim của thai nhi
Biến chứng mà thai nhi gặp phải khi bị dây rốn quấn cổ xảy ra phổ biến nhất là có bất thường về nhịp tim trong quá trình mẹ bầu chuyển dạ. Nguyên nhân là các cơn co thắt chuyển dạ của mẹ bầu có thể khiến dây rốn bị xiết lại. Điều này làm giảm lưu lượng máu được bơm đến cơ thể thai nhi nên có thể làm cho nhịp tim của bé giảm.
Vì vậy, trong quá trình vượt cạn, bác sĩ sẽ chỉ định sinh mổ nếu thấy nhịp tim thai nhi không ổn định, có dấu hiệu suy thai, nhằm đảm bảo an toàn cho thai nhi. Phần lớn, các ca sinh nở mà thai nhi bị dây rốn quấn vào cổ đều được sinh ra an toàn nếu được theo dõi chặt chẽ.
4.2. Giảm sự phát triển của thai nhi
Ở một số trường hợp, cổ thai nhi bị dây rốn quấn quá chặt sẽ làm giảm lưu lượng máu từ mẹ sang con, đồng thời làm giảm kali máu. Vì thế, sự phát triển của thai nhi sẽ bị ảnh hưởng, đặc biệt là chuyển động của thai nhi cũng bị hạn chế.
4.3. Sản phụ có nguy cơ sinh mổ
Nếu dây rốn quấn nhiều vòng quanh cổ sẽ khiến đầu thai nhi ngửa ra phía sau, gây cản trở việc sinh thường qua ngả âm đạo. Khi đó, các bác sĩ có thể sẽ chỉ định mẹ bầu mổ lấy thai.
4.4. Nguy cơ thai chết lưu
Theo báo cáo của Hội Sản phụ khoa Quốc tế (Obstetrics and Gynecology International Same) năm 2015 nguy cơ thai chết lưu do dây rốn quấn cổ là cực thấp, có xu hướng xảy ra trong tam cá nguyệt thứ nhất và thứ hai.
5. Mẹ bầu cần làm gì khi thai bị dây rốn quấn cổ
Đầu tiên mẹ cần biết là tình trạng này không quá nguy hiểm như mẹ nghĩ nên không cần quá lo lắng hay hoảng sợ. Thực tế có khá nhiều bé tự tháo được dây rốn quấn cổ trước khi được sinh ra.
Nếu trong trường hợp, bé bị quấn cổ khi đã lớn sẽ không có phương pháp nào để tháo gỡ được thì việc mẹ cần làm đó là khám thai theo đúng lịch định kỳ của bác sĩ và thường xuyên theo dõi thai máy. Khi thấy bé đạp quá ít hoặc quá nhiều thì cần đến bệnh viện kiểm tra ngay. Tùy vào tình hình của sản phụ mà bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định phù hợp. Hầu hết những thai nhi chỉ bị dây rốn quấn một vòng đều có thể sinh thường khỏe mạnh được.
