Chăm sóc bản thân khi mang thai

Mang thai là một chặng đường dài với biết bao niềm vui và sự mong đợi của người mẹ vào sự lớn lên của em bé trong bụng. Tuy nhiên, giai đoạn thai kỳ cũng là giai đoạn người mẹ trải qua nhiều sự biến đổi cơ thể và cảm xúc nhất. Để có sức khỏe cho mẹ và em bé cũng như cân bằng được cảm xúc thì người mẹ nên quan tâm tới bản thân nhiều hơn và phải biết cách để chăm sóc bản thân trong suốt thai kỳ.

Ăn kiêng và cân nặng

Trong thời kỳ mang thai, chế độ ăn của người mẹ cần đầy đủ và bổ dưỡng.Tuy nhiên, chế độ ăn uống hàng ngày chỉ cần 250 calo là đủ để cung cấp dinh dưỡng cho cả hai. Hầu hết lượng calo cần bổ sung là protein. Chế độ ăn uống phải được cân bằng gồm trái cây tươi, ngũ cốc và rau xanh. Ngũ cốc giàu chất xơ và ít đường là một lựa chọn tốt. Hải sản có chứa các chất dinh dưỡng quan trọng cho sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi. Tuy nhiên, bà bầu nên chọn những loại hải sản chứa ít thủy ngân. 

Mẹ bầu nên kiểm soát cân nặng trong quá trình mang thai

Ăn kiêng để giảm cân khi mang thai sẽ không được khuyến khích, ngay cả đối với phụ nữ béo phì, vì tăng cân một chút là điều cần thiết để thai nhi phát triển bình thường. Ăn kiêng làm giảm cung cấp chất dinh dưỡng cho thai nhi.

Phụ nữ nên tăng bao nhiêu cân khi mang thai phụ thuộc vào chỉ số khối cơ thể (BMI) trước khi mang thai. BMI được sử dụng để xác định xem cân nặng theo chiều cao có bình thường hay không. Phụ nữ có chỉ số BMI cao nên tăng cân ít hơn khi mang thai so với những phụ nữ có chỉ số BMI bình thường hoặc nhẹ cân. Một phụ nữ có kích thước trung bình sẽ tăng khoảng 11,5 đến 16 kg khi mang thai.

Tăng cân quá nhiều sẽ gây béo cho người mẹ và thai nhi. Sau khi sinh con việc kiểm soát tăng cân rất khó khăn nên người mẹ cố gắng tránh tăng cân quá nhiều trong những tháng đầu tiên. Trong tam cá nguyệt thứ nhất (từ 0 đến 12 tuần của thai kỳ), tổng mức tăng cân của hầu hết phụ nữ nên từ 0,5 và 2 kg.

Đôi khi người mẹ mang thai tăng cân vì cơ thể bị giữ nước. Nước bị giữ lại trong thai kỳ là do khi mẹ nằm thẳng, tử cung mở rộng sẽ cản trở lưu lượng máu từ chân trở về tim. Nằm nghiêng về một bên, tốt nhất là nghiêng bên trái, trong 30 đến 45 phút; làm như vậy 2 hoặc 3 lần một ngày có thể làm giảm vấn đề này. 

Thuốc và thực phẩm chức năng

Nói chung, tránh dùng thuốc trong thời kỳ mang thai là tốt nhất. Tuy nhiên, đôi khi mẹ bắt buộc phải sử dụng thuốc thì  nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả thuốc không kê đơn (không kê đơn), đặc biệt là trong 3 tháng đầu thai kỳ.

Tránh dùng thuốc trong thời kỳ mang thai là tốt nhất cho mẹ và em bé

Mang thai sẽ cần tăng gấp đôi lượng sắt. Hầu hết mẹ bầu mang thai cần bổ sung sắt vì cơ thể không hấp thụ đủ sắt từ thực phẩm để đáp ứng yêu cầu của thai kỳ. Nếu một phụ nữ bị thiếu máu trước hoặc trong khi mang thai, thì cần bổ sung một lượng sắt lớn hơn so với những phụ nữ mang thai khác. Bổ sung sắt có thể gây khó chịu nhẹ ở dạ dày và táo bón cho mẹ.

Tất cả mẹ bầu mang thai nên dùng thực phẩm bổ sung có chứa 400 microgam folate (axit folic) mỗi ngày, mặc dù một số chuyên gia khuyến nghị lượng cao hơn một chút, chẳng hạn như 600 hoặc 800 microgam. Thời gian lý tưởng nhất bắt đầu bổ sung folate là trước khi mang thai. Sự thiếu hụt folate làm tăng nguy cơ sinh con bị dị tật bẩm sinh về não hoặc tủy sống (khuyết tật ống thần kinh), chẳng hạn như tật nứt đốt sống. Những phụ nữ đã từng sinh con bị khuyết tật ống thần kinh nên bổ sung 4.000 microgam folate – một lượng lớn hơn nhiều so với khuyến nghị. Liều 1.000 microgam hoặc cao hơn cần có đơn thuốc.

Các bác sĩ khuyến cáo phụ nữ mang thai nên uống vitamin tổng hợp có chứa sắt và folate mỗi ngày trước khi sinh, ngay cả khi chế độ ăn uống đã đầy đủ.

Hoạt động thể chất

Nhiều mẹ bầu khi mang thai lo ngại về việc tập luyện thể dục hằng ngày sẽ ảnh hưởng tới thai nhi. Tuy nhiên, hầu hết mẹ bầu có thể tiếp tục các hoạt động và bài tập thường ngày trong suốt thai kỳ. Các môn thể thao vừa sức, chẳng hạn như bơi lội và đi bộ là những lựa chọn tốt. Các hoạt động mạnh, chẳng hạn như chạy nhanh, boxing, quần vợt… nên được hạn chế hoặc ngừng trong thời gian này để tránh ảnh hưởng sức khỏe của mẹ và em bé.

Đi bộ sẽ giúp mẹ bầu nâng cao sức khỏe khi mang thai

Quan hệ tình dục

Ham muốn tình dục có thể tăng hoặc giảm khi mang thai. Quan hệ tình dục là an toàn trong suốt thai kỳ trừ khi người phụ nữ bị chảy máu âm đạo, đau đớn, rỉ nước ối hoặc co thắt tử cung. Trong những trường hợp như vậy, nên tránh quan hệ tình dục.

Đi du lịch khi mang thai

Thời gian an toàn nhất để đi du lịch khi mang thai là từ 14 đến 28 tuần. Thời gian di chuyển không quá 6 giờ một ngày. Các mẹ nên nói về kế hoạch du lịch của mình với bác sĩ để được nhận những lời khuyên và thông tin hữu ích về việc đi lại. 

Khi đi trên ô tô, máy bay hoặc các phương tiện khác, mẹ bầu phải luôn thắt dây an toàn. Đặt đai vòng qua hông và dưới phần bụng và đặt đai vai giữa hai bầu ngực để giúp việc đeo dây an toàn thoải mái hơn. Thắt lưng phải vừa khít nhưng không quá chặt gây khó chịu.

Trong bất kỳ hình thức du lịch nào, bà bầu nên duỗi và duỗi thẳng chân và mắt cá chân của mình theo định kỳ. Du lịch trên máy bay là an toàn cho đến khoảng 36 tuần. Lý do chính cho sự hạn chế này ở tuần thứ 36 là nguy cơ chuyển dạ và sinh con trong một môi trường không quen thuộc.

Phòng ngừa ở mẹ bầu có thai

Chăm sóc trước khi sinh tập trung vào việc nhận biết và ngăn ngừa các vấn đề có thể gây ra hệ quả xấu cho thai kỳ. Ví dụ, mẹ mang thai được kiểm tra: 

  • Huyết áp cao
  • Bệnh tiểu đường
  • Bệnh lây truyền qua đường tình dục
  • Rh (D) không tương thích máu (có thể gây ra bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh)
  • Vi khuẩn tiết niệu
  • Các biến thể di truyền có thể dẫn đến dị tật bẩm sinh
  • Bất thường nhiễm sắc thể ở thai nhi
  • Tiền sản giật
  • Bất thường nhau thai và thai nhi (sử dụng phương pháp siêu âm)
Kiểm tra thai kỳ cũng là một việc làm cần thiết để chăm sóc bản thân

Trước (nếu có thể) và trong khi mang thai, mẹ bầu nên bổ sung thêm folate (axit folic) để ngăn ngừa dị tật bẩm sinh. Thường khi mang thai, mẹ cũng được khuyên uống thêm chất sắt để ngăn ngừa thiếu máu. Bên cạnh đó mẹ bầu nên dừng các thói quen có hại cho sức khỏe và em bé như ngừng sử dụng thuốc lá, rượu và các loại thuốc kích thích trước và trong khi mang thai.